Etiologia cukrzycy jest wieloczynnikowa. Bardzo ważną rolę w jej rozwoju mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 jest rezultatem autoimmunologicznej destrukcji produkujących insulinę komórek beta wysp trzustkowych. Proces ten występuje u osób predyspomwanych genetycznie i jest najprawdopodobniej wyzwalany pod wpływem czynników środowiskowych. Choroba staje się jawna klinicznie po trwającym różnie długo okresie utajenia, podczas którego masa komórek beta w wysepkach trzustkowych (a tym samym wydzielanie insuliny), zmniejsza się stopniowo do granicy, przy której utrzymanie stężenia glukozy we krwi w zakresie fizjologicznym staje się niemożliwe.
Cukrzyca typu 1 występuje zwykle u osób bez dodatniego wywiadu rodzinnego. Tylko 10-15% pacjentów ma krewnych pierwszego lub drugiego stopnia z tą chorobą. Mimo to, ryzyko zachorowania na TlDM jest zwiększone w przypadku systępowania tej choroby w rodzinie (dzieci — 6%, rodzeństwo — 5%, bliźnięta jedmjajowe — 50%, w porównaniu do 0,4% w populacji ogólnej).
Na podstawie badań asocjacyjnych całego genomu i metaanaliz zostało zidentyfikowanych ponad 50 loci związanych ze zwiększonym ryzykiem T1DM. Na ryzyko cukrzycy typu 1 wpływają polimorfizmy wielu genów, wydaje się jednak, że największe znaczenie ma region HLA na chromosomie 6p21, kodujący antygeny główego układu zgodności tkankowej. Polimorficzne allele HLA odpowiadają za 40-50% genetycznego ryzyka rozwoju TIDM. Geny spoza regionu HLA również mają się do zwiększenia ryzyka cukrzycy typu 1, ale ich indywidualny skład jest znacznie mniejszy (iloraz szans 1,3 lub mniej). Większość tych innych loci wydaje się wywierać swoje działanie w układzie immunologicznym, szczególnie na limfocyty T, wpływając na stymulowaną antygenem aktywację limfocytów T, sygnalizację cytokinową, proliferację lub dojrzewanie.
Ważną rolę w patogenezie T1DM odgrywają również czynniki środowiskowe. Świadczą o tym badania przeprowadzone u bliźniąt jednojajowych, u których występowanie choroby u obojga rodzeństwa nigdy nie pokrywa się w 100%. Do czynników środowiskowych rozważanych w patogenezie cukrzycy typu I należą: wirusy (różyczka, Coxsackie B, enterowirusy), toksyny i składniki odżywcze (mleko krowie, zboża), dokładny ich wpływ nie jest jednak jasny. Czynniki środowiskowe mogą przyczyniać się bezpośrednio do aktywacji układu immunologicznego przeciwko krzyżowo reagującym antygenom, obecnym w obrębie wysp trzustkowych, lub nieswoiście pobudzać wydzielanie cytokin prozapalnych uszkadzających komórki beta i powodujących uwolnienie z nich autoantygenów.
Istnieje wiele autoantygenów w komórkach beta wysp trzustkowych, które mogą odgrywać ważną rolę w inicjacji lub progresji uszkodzenia immunologicznego. Należy tu wymienić między innymi: dekarboksylazę kwasu glutaminowego (GAD), insulinę, fosfatazę tyrozynową (IA-2) i transporter cynku ZnT8. Nie jest pewne, który z tych autoantygenów bierze udział w inicjacji procesu niszczenia komórek beta, a które antygeny są drugorzędne, uwalniane dopiero po rozpoczęciu destrukcji, chociaż wyniki wielu badań wskazują na insulinę jako główny cel ataku immunologicznego. / Cukrzyca typu 1
Artykuł dotyczy „Cukrzycowej choroby oczu” i jest częścią cyklu. Niebawem opublikujemy kolejne zagadnienia związane z tematem.
Źródło: „Cukrzycowa choroba oczu” pod redakcję prof. dr. hab n. med. Edwarda Wylęgały i prof. dr. hab. n. med. Edwarda Franka
Zapraszamy na stronę www z rejestracją online > kliknij tutaj. Zobacz artykuł o cukrzycy > kliknij tutaj. Wejdź na www POZ > kliknij tutaj.
