Jaskra jest postępującą neuropatią nerwu wzrokowego (nerwu II czaszkowego).
Ocenia się, że na świecie choruje na tę chorobę 68 mln ludzi, a 7 mln cierpi z powodu jaskry na ślepotę. W Polsce na jaskrę choruje ok. 2% populacji (czyli około 8OO tysięcy osób). Większość przypadków (około 90%), to jaskra otwartego kąta, pozostałe natomiast (około 10%), to jaskra zamykającego się kąta. Patogeneza tej choroby jest związana z apoptozą komórek zwojowych siatkówki. Ich zanik prowadzi do charakterystycznych ubytków w polu widzenia. J. jest grupą chorób, której wspólną cechą jest charakterystyczny wygląd głowy, często nazywanej tarczą nerwu wzrokowego. Wygląd ten jest spowodowany ubytkiem włókien nerwowych siatkówki, postępującym według określonej sekwencji.
I to właśnie daje charakterystyczne ubytki w polu widzenia. Ostatecznie dochodzi do ograniczenia pola widzenia (widzenia lunetowego), a stosunkowo najpóźniej upośledzona jest ostrość wzroku.
J. niezdiagnozowana i nieleczona może prowadzić do ślepoty. Obecny rozwój nauki wskazuje na powiązanie wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego ze zmianami zanikowymi w komórkach zwojowych siatkówki. Ciecz wodnista jest produkowana w nabłonku niebarwnikowym ciała rzęskowego. Z komory tylnej oka przedostaje się przez otwór źreniczny do komory przedniej, a stamtąd przez beleczkowanie kąta przesączania przepływa do układu żylnego twardówki. Około 10% cieczy wodnistej przepływa do przestrzeni nadnaczyniówkowej — jest to droga dodatkowa eliminacji cieczy wodnistej z oka. Mechanizm apoptozy w komórkach zwojowych siatkówki jest uruchamiany poprzez niedokrwienie (teoria naczyniowa) i/lub przez ucisk komórek zwojowych (teoria mechaniczna). Jedynym czynnikiem przyczynowym jaskry, na który można wpływać farmakologicznie i chirurgicznie, jest ciśnienie wewnątrzgałkowe.
Czynnikami ryzyka j. pierwotnej są: rodzinne występowanie, krótkowzroczność powyżej 3 dioptrii, nadwzroczność oraz cienka rogówka (poniżej 0,5 mm centralnej grubości). J. dzielimy anatomicznie na jaskrę otwartego lub zamkniętego (zamykającego się) kąta, biorąc pod uwagę szerokość kątową przestrzeni pomiędzy tęczówką a rogówką. Przynależność do rasy czarnej predysponuje do jaskry otwartego kąta, natomiast rasa żółta do jaskry zamykającego się kąta. Kobiety częściej chorują na jaskrę zamykającego się kąta.
J.może być pierwotna lub wtórna (w przebiegu innych chorób). Niezwykle rzadko występuje jaskra wrodzona. Dziecko z wrodzoną jaskrą rodzi się już dużymi z rogówkami (średnica powyżej 13 mm), podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, światłowstrętem i łzawieniem. J. może też być związana z zaburzeniami narządu wzroku, takimi jak zaćma, brak tęczówki lub anomalie w kącie przesączania.
J. otwartego kąta jest chorobą podstępną, ponieważ nie daje żadnych objawów klinicznych, a pomimo to bez rozpoznania i leczenia prowadzi do ślepoty. Rozpoznanie jest łatwiejsze w przypadku ostrego i podostrego zamknięcia kąta, w którym to przypadku występuje ból. U pacjenta z j. powinno się ocenić: kąt przesączania (gonioskopia), tarczę nerwu wzrokowego (oftalmoskopia, zdjęcie głowy nerwu II), ciśnienie wewnątrzgałkowe (tonometria), pole widzenia (perymetria), grubość włókien nerwowych (tomografia optyczna) i gęstość komórek zwojowych
Gonioskopia polega na nałożeniu na oko soczewki w celu uwidocznienia kąta przesączania pomiędzy tęczówką i rogówką. Oceniamy szerokość i wygląd. Coraz częściej metodę kontaktową uzupełnia bezkontaktowe automatyczne badanie szerokości kąta przesączania za pomocą optycznej tomografii koherentnej, Badanie wyglądu głowy tarczy nerwu wzrokowego wziernikowaniem jest bardzo ważnym elementem diagnostyki. Kolor i wielkość zagłębienia może wskazywać na jaskrę. Istotnym parametrem jest stosunek średnicy zagłębienia do całej średnicy nerwu wzrokowego, nazwane proporcją C/D (Cup do Disc).
Artykuł dotyczy “Cukrzycowej choroby oczu” i jest częścią cyklu. Niebawem opublikujemy kolejne zagadnienia związane z tematem.
Źródło: “Cukrzycowa choroba oczu” pod redakcję prof. dr. hab n. med. Edwarda Wylęgały i prof. dr. hab. n. med. Edwarda Franka
Zapraszamy na stronę www z rejestracją online > kliknij tutaj. Zobacz artykuł o cukrzycy > kliknij tutaj. Wejdź na www POZ > kliknij tutaj.
